Silikoz(is)

Silika partikülü adı verilen, halk arasında taş, kum, toprak olarak bilinen inorganik tozların solunması ile gelişen akciğerde toz depolanmasıyla karakterize pnömokonyozdur. Maden işçileri arasında bir dönem dul bırakan hastalığı olarak anılmıştır. Bir işçinin kot taşlama işinde altı ay çalışması bu hastalığa yakalanması için yeterli bir süre olupnefes darlığı, yorgunluk gibi belirtilerle ortaya çıkar. Ne yazık ki toza maruz kalma ortadan kalksa bile hastalığın ilerlemesinin önüne geçilemez. Soluma ile silika tozları, akciğer interstisiyumuna gider ve alveoler makrofajlarca yenilir. Sitoplazmada biriken bu tozlar yer kalmayınca makrofajı patlatır. Başka makrojafların silika tozlarını fagosite etmesi devam eder. Bu fagositozu sağlayan makrofajlar bir süre sonra fibroblastların çoğalmasını sağlayan büyüme faktörlerini salgılarlar ve böylece fibrozis stimüle edilmiş olur. Silika kristallerinin kollajenler ile sarılması ve bu esnada tozları solumayı izleyen süreçte fibrotik hiyalinize nodüller (silicotic nodules) oluşur. Nodüller alveolleri doldurmaya başlamıştır. Silikoz oluşum ve sonuçlanma bakımından tıpkı siroza benzer. Mekanizma bağ doku üremesi ve bunun önüne geçilememesidir. Maden işçileri, kot taşlama işçileri, oto boya çalışanları, çimento fabrikası çalışanları, cam endüstirisi çalışanları başlıca risk grubunu oluşturur. Tedavide akut silikoz için total akciğer lavajı, kronik silikozda solunum yetmezliği tedavisi ve ileri dönemde akciğer nakli yapılır.